ANLATIM BOZUKLUKLARI - UYGULAMA 1
A. Aşağıdaki cümlelerde görülen anlatım bozukluklarını belirleyerek düzeltiniz.
1.) Karadeniz sahilleri, eskiden kıyıda köşede kalan bir hayal ülkesiydi; şimdi ise bu sahilleriyle turizmin gözbebeği oldu.
2. ) Geçen yıl bir yangında harabeye dönen konağın onarımı on ay sürdü ve onarım bittikten hemen sonra satışa çıkarıldı.
3.) Köyden gelen üzücü haber üzerine kimse yerinden kalkamadı, âdeta oturduğu yere saplanıp kaldı.
4.) Bazı planlar, çeşitli nedenlerden dolayı gerçekleşmeyebilirler.
5. ) Sınavlarım bitmeden ben, hatta hiç kimse tatile gidemez.
6.) Gençlik yıllarında hepimiz, bardağın boş kısmına bakıyor; ne yazık ki bardağın dolu kısmını göremiyorduk.
7. ) Herkes, yeni sınav sisteminin ne getirip ne götüreceğini tartışıyor; ama ne olursa olsun çalışmak gerektiğini düşünmüyordu.
8.) Yazarın son romanında roman tekniği açısından ciddi hatalar var; buna rağmen en çok satanlar listesinde ilk sırada.
9.) Emre ve sen aşağıdaki çalışma salonunda sınava gireceksin.
10.) Bu tip yarışma programları her zaman ilgiyle izleniyorlar.
B.) Aşağıdaki cümlelerde nesne, dolaylı tümleç, zarf tümleci, ilgeç (edat) tümleciyle ilgili anlatım bozukluklarını belirleyerek düzeltiniz.
1. Sınıfta yapılan tartışmada öğrencilere hak verdi ve her zaman destekledi.
2. Eve gelince arkadaşımı aradım, derste olanları anlattım.
3. Yeni aldığı arabayı çok seviyor, her yere gidiyordu.
4. Biz öğretmenler her zaman sizin yanınızda olacağız, sizi yalnız bırakmayacağız.
5. Akşamları arkadaşına uğrar, saatlerce sohbet ederdi.
6. Gazetedeki haberlere dikkatle bakıyor, ne anlatıldığını anlamaya çalışıyordu.
7. Dedem en çok beni sever, hediyeler alır ve ilgilenirdi.
8. Eleştirmenin asıl amacı sanatçıya değer vermek, nesnel bir çerçevede değerlendirmektir.
9. Bu saatte bakkala gitmemi, ekmek almamı, gelirken de manava uğramamı mı istiyorsun?
10. Sorumluluğunu yerine getirmeyen görevlilere kızıp bunun bir daha olmaması için uyardı.
C.) Aşağıdaki cümlelerde yüklem, eylemsi, ekeylem eksikliği ve eylemsi uyumsuzluğuyla ilgili anlatım bozukluklarını belirleyerek düzeltiniz.
1. Son günlerdeki davranışlarından dolayı hem ben üzüldüm hem de ailen.
2. Hırsızlık olayında ben kapıcıyı, kapıcı da güvenlik görevlilerini suçladı.
3. Bazıları, bu şarkıyı çok az; hatta hiç dinlemedikleri için yanlış değerlendiriyor.
4. Toplantıya yetişmek için kravatını, gömleğini ve pantolonunu giyip yola düştü.
5. İletişim konusunda, teknik bilgiler ve beceriler gerekli; ancak kendi başına yeterli değildir.
6. Telefonun sorunlu ve düzgün çalışmayan parçaları değiştirildi.
7. Bir kişinin kendinden hoşlanması, kendini diğer insanlarla ilişki içinde görüşü yaşamının anlamlı olmasını sağlar.
8. Aldığımız kararlarda ben onu, o da beni etkilemek istemez.
9. Ekonomik kriz devam ederse ben işimden, sen de parandan olacaksın.
10. Seni anladığımı ve onaylayışımı unutmazsın, sanmıştım.
11. Hafta sonu burada hava açık; ama sıcak değildi.
12. Asker ya da askerlikle ilgileniyorsanız bu kuralları çok iyi bilmelisiniz.
Ç.) Aşağıdaki cümlelerde çatı uyumsuzluğu ve tamlamalarla ilgili anlatım bozukluklarını belirleyerek düzeltiniz.
1. Böyle işlerle uğraşmaya ne vaktim var ne de zamanıdır.
2. İhaleye birçok yerli ve yabancı firmalar katıldı.
3. Bu mevsimde ava gidilmeyecek ve balık tutmayacaksın.
4. Her ne kadar şehir dışına taşınmışsak bile beklenen rahatlığa kavuşulmamıştır.
5. Kongre salonunda dün akşam düzenlenen ödül törenine birkaç seçkin davetliler katıldı.
6. Her ülke, dünya devletleri arasında önemli bir yer edinmek için, ekonomik açıdan gelişmesi gerekir.
7. Sanatçının, topluma yararlı bir kişi olmak için, eserinde mutlaka toplum sorunlarına yer vermelidir.
8. Devlet başkanları; siyasi, askeri ve ekonomi alanında görüştüler.
9. Sağlıklı bir yaşam için her sabah erken kalkılmaya çalışmalı.
10. Kitapların bir kısmını senin, bir kısmını da benim çantama koyabiliriz.
D.) Aşağıdaki cümlelerde görülen yapıya dayalı anlatım bozukluklarını belirleyerek düzeltiniz.
1. Bu odada gürültünün ve kötü manzaralı duvarların karşısında ders çalışmak çok zordu.
2. Televizyondaki Türk ve yabancı dizilerde şiddet ön plandadır.
3. Türkçe dersini severim; çünkü sınav stresinden uzaklaştırıp rahatlatıyor.
4. Usta şair, geleneklere bağlı; yeniliklere de kapalı değildi.
5. Günden güne bakkalların kapandığını görüyorum; galiba zarar ediyor.
6. Aylar, yıllar su gibi akıp geçtiler.
7. Eve yaklaşıyor muyuz, uzaklaşıyor muyuz; anlayamadık.
8. Bu iş için başvuranlardan, önce onu çağırıp; görüşmelisin.
9. Hece ve serbest ölçü şiirimizin değişmez kalıplarıdır.
10. Bu sınavda kimin çalışkan, kimin çalışkan olmadığı ortaya çıkar.
11. Herkes dersten önce kütüphanede toplansın; sakın dışarı çıkmasın.
12. Arkadaşını sevmiyor, her gün daha da nefret ediyordu.
13. Havalar ısındıkça yazlık giysiler, dolaplardan çıkmaya başlandı.
14. Yaşadığım acı olaylar, beni bu akşam yine ağlattılar.
15. Bu çocuğun zeki ve yaramaz olmadığını herkes bilir.
16. Akşam üzeri Erzurum'a vardık, sabaha karşı ayrıldık.
17. Sizi herkes seviyor, onaylıyor; ama yardım etmiyor.
18. Dilekçenin sağ alt köşesine adınızı yazın ve imzalayın.
E.) Aşağıdaki cümlelerde görülen yapıya dayalı anlatım bozukluklarının sebeplerini altlarındaki boşluklara yazınız.
1. Balkondaki çöp kutusu, babamın içtiği ilaç kutularıyla dolmuştu.
(................... -......................................................... )
2. Senin en beğendiğim özelliğin, verdiğin sözlere sadık olduğundur.
(......................................................... •................... )
3. Bizim öğrencilerimiz durmadan çalışır, dinlenmez.
(............................................................................... )
4. Onun soğuk ve samimi olmayan sözlerinden bıkmıştım artık.
(.................................................................................. ■............................................................................... )
5. Öğretmenimiz, çözemediğimiz soru'nun bulunduğu kitabı eline aldı; göz açıp kapayıncaya kadar çözdü.
(.............................................................................. )
6. Kurabiyeler yiyilip çayları içtikten sonra asıl konuya geçildi.
(.............................................................................. )
7. Gitar çalmaya başladığımızda ben 11, Habip de 9 yaşındaydı.
(........................................................ •.................... )
8. Mahalle, her köşesi yapılan çalışmalarla harabeye dönmüştü.
(.............................................................................. )
9. Şiirlerinde bir özgünlük buluyor, yakında yayımlayacağını söylüyordu.
(.............................................................................. )
10. Güvenilir olmak istiyorsa bu sorunun çözülmesine yardımcı olunmalıdır.
(............................................................................... )
11. Şiiri, öyküyü ancak kendi duygularına bir karşılık bulursa; romanı ise hiç okumazdı.
(............................................................................... )
12. 19 Mayıs nedeniyle özel ve kamu kuruluşları bu gün tatil edildi.
(.............................................................................. )
13. Kapının dışında, birçok taksi şoförleri bağıra çağıra konuşuyorlardı.
{.............................................................................. )
14. Neyin iyi neyin iyi olmadığına insanın kendisi karar verecek güçtedir.
(....................... *..................................................... )
15. Kültürel olaylar birbiriyle etkileşerek günlük yaşam içinde, davranışları etkilerler.
(............................................................................... )
16. Trafik kazalarına bakılarak bu toplumda nelerin ihmal edildiğini görebiliriz.
(................................................................................................ )
ANLATIM BOZUKLUKLARI - UYGULAMA 2
A.) Aşağıdaki cümlelerde görülen anlatım bozukluklarının sebeplerini belirleyiniz.
1. Önümüzdeki dersi genel hatlarıyla hatırlatmaya çalıştım.
2. Geleceğin mutlu günlerini özlemle bekliyorum.
3. Yeni durağa gelmişti ki hemen otobüs de geldi.
4. Öğretmen konunun ince detaylarına değiniyordu.
5. Dünkü yemekte Mehmet bana eşini tanıştırdı.
6. Ayağındaki kırık iyi muayene edilmezse sonuçları kötü olur.
7. Kardeşindeki olan rahatsızlığın sebebini bir türlü bulamamışlar.
8. Bu sanatçı sanırım on yedinci yüzyılda yaşamış olmalı.
9. İkiye ayrılırsak yakalanma şansımız azalacaktır.
10. Arkadaşına yardım et, onun için elinden geleni ardına koyma.
11. Yanılmıyorsam bana söylediklerinin de aynı şeyler olduğunu tahmin ediyorum.
12. Bu tür davranışlar okuldaki düzenin bozulmasını sağlayacaktır.
13. Kötü hava nedeniyle herhangi bir uçağın havada uçmasına izin verilmedi.
14. Afet bölgesinde bugüne kadar yaklaşık iki bine yakın bina çöktü.
15. Böyle şiir okumasını ablasından öğrenmiş olmalı.
16. Kosova'da Türk Mehmetçiği görev yapacak.
17. İnegöl nüfusunun yüzde elli kişisi mobilyacılıkla geçinir.
B.) Aşağıdaki cümlelerde anlatım bozukluklarını belirleyerek düzeltiniz.
1. Çok gol beklentisi yüksek olan bir mücadele izleyeceğiz.
2. Onunla aşağı yukarı tam iki saat önce görüştük.
3. Her yolda kalan insana yardım etmek gerekir.
(.................................................................... )
4. Şüphesiz annen okula gitmediğini duymuş olmalı.
(............................. .............................. ....... )
5. Tedbirsizlik felaketlere hatta küçük ev kazalarına yol açabilir.
(..... ,.............................................................. )
6. Mutlaka bugün akrabalara hastalandığımı belki haber verir.
(.................................................................... )
7. En çok sevdiğim babam için bir hediye aldım.
(.................................................................... )
8. Tek canımı sıkan şey kendimi ifade edemeyişim.
(.................................................................... )
9. Aşağı yukarı bundan tam on yıl önceki bir olaydı.
(.................................................................... )
10. Olayda başka gözden kaçan noktalar da var.
(.................................................................... )
11. Bu oyuncunun mükemmel çalım atma yeteneği çok gelişmiş.
(.................................................................... )
12. Sürekli telefonlarının kapandığını söylüyorlar.
(..................................................................... )
13. Sürücülerin daha dikkatli araçlarını kullanmaları gerekiyor.
(.................................................................... )
14. Yanlış aklımda kalmadıysa bu konuda çalışmalarımız oldu.
(.................................................................... )
15. Ben çok kısa Ankara gündeminden bahsettikten sonra sözü size bırakacağım.
(.................................................................... )
16. Lütfen sahaya kesinlikle yabancı madde atmayınız.
(..................................................................... )
17. Buraya geleceğimizi mutlaka biliyor olmalı.
(..................................................................... )
î.) Aşağıdaki cümlelerde yer alan gereksiz sözcükleri belirleyiniz.
1. Beraber ıslandık biz bu yağan yağmurda.
(..................................................................... )
2. Kardeşimle yıllardır karşılıklı yazışırız.
(;.................................................................... )
3. Öğretmen derse henüz daha gelmedi.
(........................................................................................... ■•.......................................................................... )
4. Yanına giderek, ona konuşup derdinizi anlatın.
(.................................................................... )
5. Sınıftaki mevcut tartışmalar herkesi sıkıyor.
(.................................................................... )
6. Uçağımız zorunlu olarak mecburi iniş yaptı.
(.................................................................... )
7. Başbakan, adalet bakanıyla görüşmede bulundu
(………………………………………………………………………………………………)
8. Ünlü dağcı dağların en yüksek zirvelerinde dolaşıyor.
(..................................................................... )
9. Çantasının gizli şifresini hatırlamadığından çan-tasını açamıyor.
(..................................................................... )
10. Kasetinizin satışları nasıl; kasetinize ilgi, alaka ne durumda?
(……………………………………………………………………………………………………….)
11. Ben de öğrendiklerimi öğrencilerim ve talebelerimle paylaşıyorum.
(.................................................................... )
12. Olaylar nedeniyle kapının önünde kalabalık bir izdiham oluştu.
(.................................................................... )
13. Adamın cansız cesedi yolun ortasında öylece yatıyordu.
(.................................................................... )
14. Bankadan yaklaşık otuz bin YTL civarında para çalındı.
(.............................................. •.................................................................................... )
15. Bu ürünlerin çoğunu dışarıdan ithal ediyoruz.
(...................................................................................................................................... )
16. Gösteri bütün ve olanca hızıyla devam ediyor.
(............................................................................................................................. )
17. Neden böyle bir gereksinime ihtiyaç duydunuz?
(................................................................................................................................. )
18. Sınavı kazanması için ciddi bir çaba ve gayret göstermesi gerekiyor.
(................................................................................................................................ )
Ç.) Aşağıdaki cümlelerde anlatım bozukluklarını bularak, cümlelerin doğru biçimlerini parantez içine yazınız.
1. Doktor Recep Bey kardeşimin kısa zamanda iyileşmesine sebep oldu.
(..................................................................... )
2. Az önce gelen misafirleri müdür odasına aldı.
(..................................................................... )
3. Elimizdeki olasılıklar dahilinde size yardımcı olabiliriz.
(..................................................................... )
4. Bu araç firmamızın, ölümünün 5. yıl dönümünde ünlü yarışçının anısına, spor camiasına armağandır.
(.................................................................... )
5. Sınıfa yeni gelen arkadaşların böyle çekimser davranmaları çok normal.
(.................................................................... )
6. Son saniyede attığı sayı ile takımının şampiyon olmasına yol açtı.
(.................................................................... )
7. Bütün futbolu bırakmış eski oyuncular şimdi antrenör oldu.
(.................................................................... )
8. Yol boyunca buluştuğumuz adam da aynı hikâyeyi anlattı bize.
9. Müzik dinlemesini ve oyun oynamasını çok seviyorum.
(..................................................................... )
10. Okulu bitirince doktor olarak doğduğu bu kasabaya geri döndü.
(...................... •............................................. )
11. imkânlarım ve olanaklarım elverdiğince okuyan gençlere destek oluyorum.
(..................................................................... )
12. Çalışmalarından bir türlü verimli randıman alamıyoruz.
13. Onu da fazla mecburen ciddiye almıyorlar.
(..................................................................... )
14. Haksızlıklara tahammül hiç edemeyen bir insanım.
(..................................................................... )
15. Tam kesin sebebini bilmediğimiz bir olayla karşı karşıyayız.
(.................................................................... )
16. Ayakları son derece sağlam yere basan bir tezi vardı.
D.) Aşağıdaki cümlelerde görülen anlatım bozukluklarının sebeplerini bulunuz.
1. Sonunda bu konu da güneş ışığına çıktı.
(..................................................................... )
2. Küçük evinin avlusunda oturuyordu.
(..................................................................... )
3. Yaşlı adama bakmadan sessizce yoluna devam etti.
(………………………………………………………………………………………………..)
4. Bu kaleci çok iyi yan topları alıyor.
(..................................................................... )
5. Yan dairedeki çocukların okula gitmek için hazırlandıkları gürültülü seslerinden belli oluyordu.
(.....................................................................……………………………………………………………)
6. Rüzgâr masadaki kâğıtları darmadağın yapmış.
(.................................................. •................. )
7. Kızının üniversiteyi bitirdiğini duyunca çok sevindi.
(..................................................................... )
8. Gönderdiğimiz mektuplar tüm geri geldi.
(..................................................................... )
9. Kardeşiyle eşini öldüren kadın tutuklandı.
(..................................................................... )
10. Davette üçü doktor yirmi mühendis vardı.
(..................................................................... )
11. Böyle davranmasında annesinin sözleri etkin oldu.
(..................................................................... )
ANLATIM BOZUKLUKLARI - UYGULAMA 3
Aşağıda verilen cümlelerdeki anlatım bozukluklarının nedenlerini belirterek, cümlelerin doğru biçimini yazınız.
Ne sen duydun ne ben, bizi çağıran bu sesi.
Ben, sen ve o kıra gitti.
Hiçbiri filmi beğenmedi ve kalkıp gitti.
Uzun uğraşlardan sonra aldığı bu zam, onun rahatlamasına neden olmuştu.
Çocuklarımızın annesi ve babaları davet edildi.
Bu yasadan özel ve kamu kuruluşları yararlanacak.
Bir kötülük yapacağından şüphe ediyorum.
İşe girmek için başvuruda bulundu.
Morali o kadar bozuktu ki, yüzünden dökülen bin parçaydı.
Çok sinirliydi, burnundan nefes alıyordu.
Koca bir ineği hatta kuzuyu bile yerim.
Bu hastalık tedavi edilmezse ölüme hatta vereme bile yol açabilir.
Evimizde değil gaz lambamız, mumumuz hatta elektriğimiz bile yoktu.
Ama ne var ki bir gün bu kente dönecektir.
Üç gündür yanmaya devam eden orman yangını bir türlü kontrol altına alınamıyordu.
Soğuk, sıfırın altında eksi otuz dolaylarındaydı.
Birçok kereler bu kitabı okudum.
Bu soruyu sormamın nedeni konuyu tam anlayamadığımdandır.
Ben ne seni ne de onu tanımam.
Bahçedeki kuru odunları keserek bir yere yığıldı.
Sesimiz duvardan yansıyarak diğer odalara yayıldı.
Bu araba bize ucuza patlamayacak gibi.
Hepimizin yıl boyunca yaptığımız en iyi işti.
Toplumun temeli ailedir ve ondan çok şey beklemektedir.
Bir milletin dili ve edebiyatı ilerlemedikçe, yükselemez.
CÜMLENİN ÖĞELERİ - UYGULAMALAR
A.) Aşağıdaki cümlelerin yüklemlerini bulunuz, yüklemi ve yüklem görevli sözcüğün türünü alttaki boşluklara yazınız.
1. Bir gazeteye günlük yazılar yolluyorum.
(............................................................................................................................................... )
2. Karşılaştığımız bazı durumlar bizi şaşırtabilir.
(................................................................................................................................................ )
3. Şairin şiirlerindeki genel hava karamsarlıktır.
(................................................................................................................................................... )
4. Gece, kör çobanların yarım türkülerini söyler yavaşça.
(................................................................................................................................................ )
5. Düşünmeden yapılan davranışların insanları zora soktuğu ortadadır.
(................................................................................................................................................... )
6. O yorgunluktan sonra sabaha kadar deliksiz uyudu.
(.......................................................................................................................................................... )
7. Bu işin ikinci aşaması tasarımdır.
(.......................................................................................................................................................... )
8. Lisedeyken hiçbir sınavda kopya çekmezdi.
(.......................................................................................................................................................... )
9. Bir milletin geleceği, yarınları teslim alacak olan bugünün gençleridir.
(.......................................................................................................................................................... )
B. Aşağıdaki cümlelerin öznelerini bulunuz, özneyi ve öznenin niteliklerini (gizli, açık, gerçek, sözde, örtülü) alttaki boşluklara yazınız.
1. Düşüncelerimizin yapıcı olmasını isteriz hep.
(.......................................................................................................................................................... )
2. Bir ağacın kesilmesi bir insanın ölmesi gibidir.
(.......................................................................................................................................................... )
3. İçinde yaşadığı ortama şekil verme imkânına sahip tek varlıktır insanoğlu.
(.......................................................................................................................................................... )
4. Hazır yorumların kalıplaştırıcı ve zihin köreltici olduğuna inanırım.
(.......................................................................................................................................................... )
5. Mahkemece sanığın tutuklanmasına karar verildi.
(.......................................................................................................................................................... )
6. Gerçek bir dostun sizin için yaptıklarını asla unutmayın!
(.......................................................................................................................................................... )
7. Divan şiirinde sevgilinin yüzlerce âşığı vardır.
(.......................................................................................................................................................... )
8. Çoğumuz Fuzuli'nin birçok beytini ezbere biliriz.
(.......................................................................................................................................................... )
9. Yetişen gençlere bakarak ülkenin geleceği hakkında fikir sahibi olmak mümkündür.
(.......................................................................................................................................................... )
C.) Aşağıdaki cümlelerin nesnelerini bularak, nesneyi ve nesnenin türünü alttaki boşluklara yazınız.
1. Her zaman insanlardan gelen tebessümü bekleriz.
(........................................................... )
2. Cesareti olmayanlar başarı kazanamazlar.
(........................................................... )
3. Hiç kimse başarı merdivenini elleri cebinde tırmanmamıştır.
(........................................................... )
4. Kabukta dolaşan böcek meyvenin tadını alamaz.
(........................................................... )
5. Kıskançlığımızı ancak sevgi ile yenebiliriz.
(........................................................... )
6. Başarılı bir gelecek parlak bir eğitimden geçer, diyordu.
(........................................................... )
7. İşyerinde verimliliği arttırmak insan ve çevre etkileşimini iyi kurmayı gerektirir.
(........................................................... )
8. Teknolojinin hızla gelişmesi beraberinde bazı olumsuzluklar da getirecektir.
(........................................................... )
Ç.) Aşağıdaki cümlelerin dolaylı tümleçlerini, alttaki boşluklara yazınız.
1. İnsanlara vermek istediği güzellikleri yüreğinde biriktirmiş.
(........................................................... )
2. Büyük bir düzen içinde mutlaka sorunlar yaşanacaktır.
(........................................................... )
3. Kardeşini karşısına aldı, ona gelecekten bahsetti.
(........................................................... )
4. Uygarlığın temelinde sevgi, saygı ve birlik yatar.
(............................ ,.............................. )
5. Batı eğitim sisteminden korku ve tehdit çok önceleri çıkarılmıştır.
(........................................................... )
6. Sene başından itibaren yoğun bir çalışma temposuna girdik.
(........................................................... )
7. Gelişen sanayi hem Türkiye'de hem de dünyada iş gücü ihtiyacını artırdı.
D.) Aşağıdaki cümlelerde bulunan zarf tümleçlerini ve edat tümleçlerini alttaki boşluklara yazınız.
1. Hoşgörünün ve dolayısıyla sevginin bir gün yok olacağına asla inanmıyorum.
(........................................................... )
2. Kendimle baş başa kaldığımda ne yapacağımı bilemiyorum.
(........................................................... )
3. Yahya Kemal'in bazı şiirleri insanı derinden etkiler.
(........................................................... )
4. Seni görmeyi istedikçe beni bir yalnızlık duygusu kaplıyor.
(........................................................... )
5. Kişi doğru düşünemeyince, düşünme gücünü yitirebilir.
(........................................................... )
6. Kimse boş yaşamak için gelmemiştir dünyaya.
(........................................................... )
7. İnsanın yaşamına değer kazandırması, ancak vicdanının sesini dinlemesiyle olur.
(........................................................... )
8. Yaşadığımız şartları beğenmiyoruz, sürekli bunlardan şikâyet ediyoruz.
(........................................................... )
9. Kimseyle görüşmemek için telefonunu kapatıyor.
(........................................................... )
10. Yağmur sonrası güneş açınca havada inanılmaz bir görüntü oluşur.
(........................................................... )
11. Sürücülerin eğitimi sırasında bilgisayar destekli görüntüler de kullanılıyor.
(.............................................. •.......... )
E.) Aşağıdaki cümleler öğelerine ayrılmıştır. Bunların hangi öğeler olduklarını sırasıyla altlarındaki boşluklara yazınız.
1. Ankara'nın gecekondu mahallelerinin manzarası /insanda / garip duygular / oluşturur.
(........................................................... )
2. Top oynayan çocukların arasından geçerek /ilerledik.
(........................................................... )
3. Kadıncağız / bu sefer, / çocuğu kurtarmak için / bağıra çağıra/koşar.
(........................................................... )
4. Bulutların arasından / güneş ışıkları / bir ok gibi /yeryüzüne / iniyordu.
(........................................................... )
5. İnsanın kendisini keşfetmesi / küçük sulardan büyük denizlere açılmasıdır.
(........................................................... )
F.) Aşağıdaki cümlelerin öğelerini bulup altlarındaki boşluklara sırasıyla yazınız.
1. Toprağın kokusunu, çiçeklerin rengini bu dağlarda öğrendim.
(........................................................... )
2. Bir sanatçı hiçbir zaman kendisi için eser üretmez.
(........................................................... )
3. Mutluluk paylaştıkça artan bir duygudur.
(........................................................... )
4. Hiçbir insan dış görünüşüne bakılarak değerlendirilemez.
(........................................................... )
5. insanı insan yapan unsurların başında insanın düşünme yeteneği vardır.
(........................................................... )
6. Çirkinlikle sanatı bir arada göremezsiniz kolay kolay.
(■................................................................................................................................................................ )
7. Özgürlüğün yok edildiği bir yerde sanatın adını duyamazsınız.
(.................................................................................................................................... )
8. Bir kimseye öykücü diyebilmemiz için, o kişinin anlattıklarının bize başka öyküleri hatırlatmaması gerekir.
(... ,.............................................................................................................................. )
9. Ozanlar şiir yazarken çoğu kez duygu ve düşüncelerini sözcüklerin yan anlamlarıyla anlatırlar.
(...................................................................................................................................... )
10. Düşündüklerinin doğru olduğuna inanan kişi, bunları hiçbir engelle karşılaşmadan söyleyebilmeyi ister.
(........................................................................................................................................ )
11. Son yıllarda gençler arasında bağımlılık yapan maddelerin kullanım oranı giderek artıyor.
(....................................................................................................................................... )
12. Yazarın eserlerini başarıya taşıyan en önemli unsur, eserlerinin dilidir.
(........................................................................................................................................... )
13. Modern hayatın getirdiği zorluklar, kitapta özenle ele alınıyor.
(............................................................................................................................................ )
14. Edebiyat dünyamızda aynı sanat görüşünü savunmayan; ama dost olan pek çok sanatçı vardır.
<.......................................................................................................................................... )
15. Yağmur dünyanın en etkileyici tabiat olaylarından biri olmayı sürdürüyor.
(............................................................................................................................................. )
16. Polislerin peşinde olduğu suçlulardan biri tehlikeli bir akıl hastasıymış.
(................................................................................................ •..................................... )
CÜMLENİN ÖĞELERİ UYGULAMA
CÜMLENİN ÖĞELERİ: AŞAĞIDAKİ CÜMLELERİ ÖĞELERİNE AYIRIN
1. İstanbul'u dinliyorum gözlerim kapalı.
2. O, yalan dolan bilmeyen, yürekleri doğru, gönülleri geniş insanlar yetiştiriyordu.
3. Yüzü gülen bir öğretmen, öğrencilerin gönlüne güzellikler katabilir.
4. Sen, karşıma özlediğim her anda çıkarsın.
5. Romanda tasvirin, boşluğu doldurulamayan bîr yeri vardır.
6. Dostlar gönül evimde ayrıcalıklı bir yere sahiptir.
7. Hastalıkların, yıkımların, salgınların altında otlar gibi umut yeşerir hep.
8. Belli, adım atışlarından içlerinden geçen her şey.
9. Roman ve şiir, birer iç yaşayıştan doğmuştur.
10. Yanılmadan bir şey öğrenmeyen akıl, önemsizdir.
11. Düşmandan daha büyük düşmandır umutsuzluk.
12. Kabiliyetin derecesi tekrar okumakla anlaşılır.
13. Sinsice sırıtır fosforlu camlar.
14. Issız çorak ovalarda Günlerce yolculuk etmişim.
15. Bir gülfidanı gibi büyümüşüm toprakların üstünde.
16. İlkbahar gelip de mayıs güneşi bir gencinkine benzeyen ılık nefesini tabiata hohlayınca bademler birden beyazlara büründü.
17. Halk şairlerinin en çok hoşuma giden yanlarından biride içsel bir hayata sahip olmalarıdır.
18. Edebiyat tarihinde her yeni akım şiire yeni bir sınır getirdi.
19. Şiir, yani söz söyleme sanatı, geçmiş asırlar içinde birçok değişikliğe uğramıştır.
20. Artık boz sakallı çayırkuşu ile ardıç kuşunun seslerinin birbirinden ayırt edilmesiyle de kimse ilgilenmiyordu.
CÜMLE TÜRLERİ (UYGULAMA)
A.) Aşağıdaki cümleleri, yükleminin türüne göre inceleyiniz, cümle isim cümlesiyse ayraçla gösterilen yere "İ", fiil cümlesiyle "F" yazınız.
1) Bir Türk şehrinden bahsedip de Evliya Çelebi'yi hatırlamamak mümkün değildir. ( )
2) Yahya Kemal'in şiirlerinde, Türkçenin en leziz tatlarını tattım. ( )
3) Toplumun yaptırımlarının hem erkekleri hem de kadınları etkilemesi gerekmiyor mu? ( )
4) Bir ülkenin kültürünü ve ahlakını belirleyenler, o ülkenin seçkin insanlarıdır. ( )
5) Bütün ağaçlar yalvarıyor bize, yok etmeyelim diye kardeşlerini. ( )
6) Her insan, mutlaka, övgüye değecek bir yeteneği barındırır içinde. ( )
7) Zaman, kimsenin geçişini anlayamadığı ve herkesin daha çok istediği bir mülktür. ( )
8) Konuşma dili, canlı ve akıcı olsa da estetik bakımından birçok yeniliğe muhtaçtır. ( )
9) Kendimden bıktığım günlerde bana hiç benzemeyen insanlarla arkadaşlık etmek isterim. ( )
B.) Aşağıdaki cümleleri yapısı bakımından (basit, birleşik, sıralı, bağlı) inceleyiniz, boşluklara cümlenin yapı özelliğini yazınız.
1) Öğrencilere ilkokuldan itibaren bizim sanat eserlerimiz öğretilseydi, onlar sanatın zevkine varırdı.
(.......................... •.............................................. )
2) Ankara; asırlar içinde uğradığı istilalar, yağmalar ve çıkan yangınlar sonucu geçmişten pek az eserini barındırabilmiştir.
(.......................................................................... )
3) Bir arkadaş topluluğunda, fikir üreten biri ve bu fikirleri uygulayabilen bir aksiyon adamı olmalı.
(......................................................................... )
4) Bu şehrin apartmanları, yaldızlı şeker kutuları gibi görünüyor gözüme.
(.......................................................................... )
5) Konya'da dinlediğim hikâyelerin tamamı oraya ait değildi; fakat hepsi Konya'dan bahsediyordu.
(.......................................................................... )
6) Amerikan filmlerinde gördüğümüz kabadayıların biraz daha ılımlısı ve medenisi bizim Osmanlı külhanbeyleridir.
(.............................................................. '.......... )
7) Uzun süre yürüdük, köye vardığımızda akşamın kızıllığını yorgan yapıp gömüldük geceye.
(.......................................................................... )
8) O yıllarda da Boğaz, Rumeli Hisarı ve Kanlıca'ya kadarki kıyılar, herkesin ilgi gösterdiği yerlerdi.
(........................................................................ '..')
9) Dünya bir cennet bahçesi olmadığı için tasasız bir yaşam arzusu pek akıllıca değil.
(.......................................................................... )
C.) Aşağıdaki cümleleri, öğelerinin dizilişine ve anlamına göre değerlendirerek bu özelliklerini boşluklara yazınız.
1) İnsanların hoş olmayan davranışlarına çabuk tepki veren bir insandı.
(.......................................................................... )
2) Sanat dünyamızda pek kalmadı hem söz yazan hem de beste yapan ustalardan.
(.......................................................................... )
3) Bir sabah bir mektup alıyorsunuz, en yakın arkadaşınızın öldüğünü öğreniyorsunuz.
(.......................................................................... )
4) Ne bir şair ne de bir bestekâr yansıtabilir bahar sabahlarının anlattığı sevinci.
(.......................................................................... )
5) Hatırlanmadığı zaman bir ölü olan geçmişi canlı tutuyor bu tarihi romanlar.
(.......................................................................... )
6) Gözlerimizde, bunun çok zamandır farkındayım, umutsuzluğun solgunluğu belirmişti.
(........... •............................................................. )
7) Ben, okurlarımı karamsarlığa sürükleyen şiirler yazmaktan hiç mi hiç hoşlanmam.
(.......................................................................... )
8) Aşılması güç engellerle karşılaşsam da sevmiyor değilim yaşamayı.
(.......................................................................... )
9) Bir ağacın kesilmesi ile tarihi bir yapının yok edilmesi aynı şeydir.
(.......................................................................... )
Ç.) Aşağıdaki bileşik cümlelerde yan cümlecikleri göstererek yarı cümleciğin, temel cümlenin hangi öğesi olduğunu yazınız.
Duyduğumuz kuru yaprakların hışırtısı, bizi kışa hazırlıyordu.
Yan cümlecik (Özne) yüklem
1) Ülkemdeki kadınların daha az ağlaması beni sevindiriyor.
2) Her insan, kendini bir parça övmekten kurtulamaz.
3) Hayalini kurduğum yaşantının bana çok uzak olduğunu anladım.
4) Başarılı olmak istiyorsanız çok çalışmalısınız.
5) İnsanları en çok, dostlarının vefalı olması mutlu eder.
6) Şiir yazmaya, okuyacak şiir kalmadığında başlamalısın.
7) Tren Ankara'ya ulaştığında serüvenimiz tamamlanacak.
8) Her gün kendine, "Bugün, doğduğum gündür." diyebilmelisin.
D.) Aşağıdaki cümleleri yapısına göre inceleyerek özelliklerini altlarındaki boşluklara yazınız.
1) Ufacık bir fidandı; hayali, koskoca bir ağaç olmaktı.
(.......................................................................... )
2) Bu gözlerin arkasında, senin çocuk ruhunu görüyorum.
(.......................................................................... )
3) Şekeri çalınmış çocuğum ve sokakların kaldırımıyım.
(.......................................................................... )
4) Bir gün güneş doğmazsa senin ölmüş olduğunu düşünürüm.
(.......................................................................... )
5) Her devrin zenginini, o devrin fakirleri belirler.
(.......................................................................... )
6) Sanat insanı mı anlatmalı; yoksa sadece kendini mi anlatmalı?
(.......................................................................... )
7) Arada bir ruhum, gitsem, diyor hiç gidilmeyen yerlere.
(.......................................................................... )
8) Bu şehre ilk geldiğimde burada kalmayı çok istemiştim.
(.......................................................................... )
9) Onun derdi, düşüncelerini karşısındakilere aktaramamaktır.
(.......................................................................... )
E.) Aşağıdaki cümleleri yapısına, anlamına, yükleminin yerine ve türüne göre inceleyip niteliklerini bırakılan boşluklara yazınız.
Güneşin batması yeni bir günün başlamasını anlatır bana.
(bileşik / olumlu / devrik / fiil cümlesi)
1) Kuş, bu şehre sancılı bir hasta gibi gelir.
(•.............. /.................. /................. /................. )
2) Güzellikleri aramalıyız; ama çirkinlikleri de güzelleştirmeliyiz.
(............... /.................. /................. /................. )
3) Kitap okumak, insanın kendini tanıması demektir.
(............... /.................. /................. /................. )
4) Sadece geçmişle övünmek, geleceğe bakmaktan korkmaktır.
(............... /.................. /................. /................. )
5) Kesin konuşabilmeliyiz, kendimize güvendiğimiz bir konuda.
(............... /.................. /................. /................. )
6) Penceremde yağmurlar yok, kapımda rüzgârın bestesi yok artık.
(............... /.................. /................. /................. )
7) O güzel yıllarımı unutamam; ama geçmişe bağlı kalarak yaşayamam.
(............... /.................. /................. /................. )
8) Ağlayamam, kapımda koca bir bahar yumağı varken.
(............... /.................. /...'............... /................. )
9) Çevremizde eleştiren çok, eleştirilmeyi kaldırabilen az.
(............... /.................. /................. /................. )
F.) (I) Karacaoğlan'ın şiirleri, Tanrı'dan çok insana dönük şiirlerdir. (II) Anadolu'nun İslamiyet'i tanımaya çalıştığı dönemde Karacaoğlan farklı bir çizgide yürümüştür. (III) O, tekke edebiyatı ve tasavvuf felsefesinin dışında kalıp âşık tarzına bağlı bir ozan olmuştur. (IV) Dini konuları işlememesi, onun dinden uzak bir insan olduğunu göstermez. (V) O, sanatını insana yöneltmiş, sazına öyle vurmuştur.
Yukarıdaki parça için aşağıda verilen bilgiler doğruysa ayraç içine "D", yanlışsa "Y" yazınız.
1) I. cümle kurallı bir isim cümlesidir. ( )
2) I. cümle yapısına göre sıralı cümledir. ( )
3) II. cümlede yan cümlecik temel cümlenin zarf tümleci görevindedir. ( )
4) II. cümle anlamına göre olumlu bir eylem cümlesidir. ( )
5) III. cümlede birden fazla yan cümlecik vardır. ( )
6) III. cümle kurallı bir eylem cümlesidir. ( )
7) IV. cümlenin yan cümleciği özne görevindedir. ( )
8) V. cümle sıralı bir cümledir. ( )
9) Bütün cümleler anlamına göre olumludur. ( )
